Czy Twoja instalacja fotowoltaiczna jest prawidłowo zamontowana? Przewodnik kontroli jakości dla właścicieli.
Instalacje fotowoltaiczne stają się coraz popularniejszą inwestycją w Polsce, jednak ich skuteczność i bezpieczeństwo w dużej mierze zależą od jakości montażu.
Nieprawidłowo wykonana instalacja może nie tylko drastycznie obniżyć produkcję energii, ale także stwarzać poważne zagrożenia dla bezpieczeństwa i konstrukcji budynku.
W tym artykule przedstawiamy kompleksowy przewodnik, który pomoże Ci sprawdzić, czy Twoja instalacja PV została wykonana zgodnie z najwyższymi standardami, które są podparte naszą wiedzą i doświadczeniem.
Skala i wartość polskiego rynku fotowoltaiki
Polski rynek fotowoltaiki osiągnął w 2025 roku bezprecedensową skalę - 22,6 GW mocy zainstalowanej przy 1,56 miliona prosumentów.
Dynamika wzrostu wynosi 25% rocznie, a wartość wszystkich inwestycji przekroczyła już 12 miliardów złotych.
Polska zajmuje obecnie 5. miejsce w UE pod względem przyrostu mocy PV i umocniła się na 6. miejscu pod względem skumulowanej mocy zainstalowanej.
Ta imponująca skala rozwoju niesie ze sobą proporcjonalnie rosnące ryzyko problemów jakościowych.
Przy takiej liczbie instalacji nawet niewielki odsetek błędów montażowych może skutkować tysiącami wadliwie wykonanych systemów, generując milionowe straty finansowe i zagrożenia bezpieczeństwa.
Realne zagrożenia bezpieczeństwa i ich statystyki
Dane Państwowej Straży Pożarnej pokazują skalę problemu - w latach 2018-2021 odnotowano 411 interwencji związanych z mikroinstalacjami PV, z czego 308 dotyczyło pożarów.
Choć stanowi to zaledwie 0,003% wszystkich interwencji strażaków, przy obecnej skali rynku przekłada się to na szacunkowo 77 incydentów rocznie.
Międzynarodowe statystyki są jeszcze bardziej alarmujące.
W Wielkiej Brytanii odnotowano sześciokrotny wzrost pożarów związanych z fotowoltaiką w ciągu dekady, przy czym 66 incydentów zgłoszono tylko w pierwszej połowie 2023 roku.
Badania niemieckie wykazały, że na 430 szkód pożarowych związanych z PV, 210 spowodował sam system fotowoltaiczny.
Główną przyczyną około 25% pożarów instalacji PV są luźne połączenia elektryczne, które powodują przegrzewanie, iskrzenie i tworzenie się łuków elektrycznych.
Inne często występujące problemy to uszkodzone przewody dotykające powierzchni dachu oraz wadliwe systemy uziemienia.
Problemy z jakością energii i stabilnością sieci
Nieprawidłowo wykonane instalacje fotowoltaiczne powodują poważne problemy w sieci elektroenergetycznej. Operatorzy Sieci Dystrybucyjnych (OSD) otrzymują coraz więcej zgłoszeń od prosumentów dotyczących problemów z jakością energii elektrycznej, w tym wzrostów napięcia powyżej 253V w dni słoneczne i spadków poniżej 207V wieczorami.
Najczęstsze błędy montażowe i ich konsekwencje
Błędy konstrukcyjne
Nieprawidłowe mocowanie do dachu to jeden z najpoważniejszych problemów. Niewłaściwie wykonane punkty mocowania mogą prowadzić do przecieków dachu, korozji elementów konstrukcyjnych, a w skrajnych przypadkach do uszkodzeń strukturalnych budynku.
Koszty naprawy takich uszkodzeń mogą wynosić od 5000 do 15000 złotych.
Oczywiście mowa tutaj o domach jednorodzinnych, w firmach te koszty są o wiele, wiele większe.
Nadmierne obciążenie konstrukcji to kolejny częsty błąd, szczególnie na starszych budynkach. Przekroczenie norm konstrukcyjnych może skutkować odkształceniem poszycia dachowego, a nawet zagrożeniem bezpieczeństwa konstrukcyjnego całego budynku.
W takich przypadkach koszty naprawy mogą sięgać nawet 30000 złotych.
Przykład podany wyżej dotyczy tylko domów jednorodzinnych.
Błędy elektryczne
Luźne połączenia elektryczne są główną przyczyną pożarów w instalacjach PV. Powodują one przegrzewanie, iskrzenie i tworzenie się łuków elektrycznych. Statystyki pokazują, że wadliwe połączenia elektryczne odpowiadają za około 25% pożarów związanych z instalacjami fotowoltaicznymi.
Niewłaściwe prowadzenie kabli może prowadzić do mechanicznych uszkodzeń przewodów, co z kolei zwiększa ryzyko zwarć i pożarów. Kable dotykające powierzchni dachu są szczególnie narażone na uszkodzenia i stanowią jedno z najważniejszych zagrożeń podczas kontroli.
Błędne uziemienie systemu stwarza bezpośrednie zagrożenie porażeniem prądem oraz może powodować awarie innych urządzeń elektrycznych w budynku.
Błędy umiejscowienia i orientacji
Montaż paneli w miejscach zacienionych może obniżyć wydajność instalacji nawet o 25%. Co więcej, częste zacienienie może prowadzić do powstawania "hotspotów" - miejsc o podwyższonej temperaturze, które przyspieszają degradację paneli i mogą być źródłem pożaru.
Niewłaściwy kąt nachylenia paneli może zredukować produkcję energii nawet o 15%. Panele powinny być ustawione pod optymalnym kątem dla danej szerokości geograficznej - w Polsce zazwyczaj między 20-40 stopni.
Jak sprawdzić prawidłowość montażu - lista kontrolna
Kontrola wizualna konstrukcji
Sprawdź punkty mocowania:
Wszystkie śruby i zaciski powinny być dokręcone zgodnie z momentem zaciskającym producenta
Punkty mocowania muszą być prawidłowo uszczelnione (kołnierze EPDM, taśmy bitumiczne)
Brak widocznych śladów korozji na elementach stalowych
Konstrukcja wsporcza powinna być równomiernie obciążona
- Klemy muszą być umieszczone równimiernie, by nie powodować zbyt dużego nacisku na panel, zgodnie z instrukcją montażu danego producenta
Sprawdź usytuowanie paneli:
Panele nie powinny wystawać poza linię dachu
Zachowane są wymagane odległości od krawędzi dachu (minimum 1 metr zgodnie z przepisami przeciwpożarowymi)
Wszystkie panele są zamocowane na każdym punkcie mocowania
Kontrola systemu elektrycznego
Połączenia elektryczne:
Wszystkie złącza DC powinny być szczelnie zamknięte i zabezpieczone najlepiej tak by spełniały normy IP67
Kable nie mogą dotykać powierzchni dachu
Przewody powinny być prowadzone w osłonach lub korytkach kablowych
Brak widocznych uszkodzeń izolacji przewodów
Oznakowanie i zabezpieczenia:
System powinien mieć czytelne oznakowanie wszystkich obwodów
Wyłączniki awaryjne muszą być odpowiednio oznaczone
Zabezpieczenia przeciwprzepięciowe po stronie DC i AC
Kontrola dokumentacji
Wymagane dokumenty:
Protokół odbioru instalacji
Deklaracja zgodności CE wszystkich komponentów
Instrukcje użytkowania w języku polskim
Dla instalacji powyżej 6,5 kW - uzgodnienia z rzeczoznawcą przeciwpożarowym i zawiadomienie PSP
Monitorowanie wydajności instalacji
Wskaźniki alarmowe
Spadek produkcji energii o więcej niż 10% w porównaniu do oczekiwanych wartości może wskazywać na problemy techniczne. |
Normalny spadek wydajności paneli wynosi 0,4-0,8% rocznie, więc drastyczne zmniejszenie produkcji wymaga natychmiastowej kontroli.
Monitoring w czasie rzeczywistym pozwala na wczesne wykrycie problemów. Nowoczesne systemy monitorowania potrafią zidentyfikować:
Awarie poszczególnych paneli
Problemy z falownikami
Zacienienia i zanieczyszczenia
Hotspoty i przegrzewanie
Kontrola termowizyjna
Obrazowanie termowizyjne pozwala wykryć niewidoczne gołym okiem problemy:
Hotspoty na panelach
Przegrzewające się połączenia
Wadliwe ogniwa fotowoltaiczne
Problemy z falownikami
Co robić w przypadku wykrycia nieprawidłowości?
Natychmiastowe działania
Jeśli zauważysz widoczne uszkodzenia, spadek wydajności lub oznaki przegrzewania, natychmiast skontaktuj się z instalatorem. Nie podejmuj samodzielnych prób naprawy - instalacje PV to systemy wysokiego napięcia wymagające specjalistycznej wiedzy.
Kontrole profesjonalne
Regularne przeglądy techniczne powinny być przeprowadzane przez certyfikowanych specjalistów co najmniej raz w roku. Przegląd powinien obejmować:
Kontrolę wizualną wszystkich komponentów
Pomiary elektryczne systemu
Sprawdzenie skuteczności uziemienia
Kontrolę mechaniczną mocowań
Weryfikację działania systemów bezpieczeństwa
Wybór rzetelnego instalatora
Aby uniknąć problemów, zawsze wybieraj certyfikowanych instalatorów z odpowiednimi uprawnieniami i doświadczeniem. Sprawdź:
Certyfikaty i uprawnienia
Referencje od poprzednich klientów
Gwarancje na wykonane prace
Dostępność serwisu posprzedażnego
- Rekomendujemy też poświęcenie czasu i podjechanie na wykonaną już wcześniej instalacje by móc porozmawiać z klientem, który już użytkuje instalacje
Podsumowanie i rekomendacje
Prawidłowo zamontowana instalacja fotowoltaiczna to podstawa bezpiecznej i efektywnej produkcji energii.
Regularna kontrola stanu technicznego, monitoring wydajności i współpraca z profesjonalnymi instalatorami to bardzo istotne elementy zapewniające długotrwałą i bezawaryjną pracę systemu.
Pamiętaj, że inwestycja w kontrolę jakości to inwestycja w bezpieczeństwo Twojej rodziny i ochrona wartości Twojej nieruchomości.
Nie oszczędzaj na profesjonalnych przeglądach - koszty prewencji są zawsze niższe niż koszty napraw po awarii!
Jeśli potrzebujesz doradztwa w zakresie bezpieczeństwa instalacji fotowoltaicznej lub szukasz firmy, która dokona Ci kompleksowego przeglądu to zapraszamy do kontaktu poprzez poniższy formularz kontaktowy lub numer telefonu podany na stronie.
Na sam koniec zachęcamy też do pobrania naszego darmowego e-booka o fotowoltaice, który jeszcze bardziej przybliży kwestie zagrożeń związanych z nieprawidłowo zamontowaną instalacją fotowoltaiczną, w tym celu należy kliknąć przycisk "pobierz darmowego e-booka" na samej górze strony.
